منظور از "كود مرغی" ، ادرار ، مدفوع و عوامل و موادموجود در بستر مرغداری هاست.عوامل بیماری های باكتریایی ، ویروسی ،قارچی و انگلی بعلت درگیری مستقیم دستگاه گوارش و یا خروج ترشحات تنفسی و غیره در کود جمع آوری شده و دربستر به فراوانی وجود دارند.با رهاسازی كود آلوده در طبیعت و با وجود مواد غذایی و رطوبت در كود ، علاوه بر بوی نامساعد و تجمع حشرات شرایط مساعدی برای تكثیر و تداوم عوامل بیماریزا در خارج از بدن موجود مهیا میشود و این عوامل توسط باد،آب،پرندگان و ...به سایر نقاط منتقل شده و باعث ایجاد خطر برای پرندگان و انسان ها میشوند.برخی ازپاتوژن های معمول موجود در كود شامل باكتری های كمپیلوباكتر،سالمونلا،اكلای و ویروس آنفلوانزا میباشند.كود مرغی یكی از عوامل تهدید كننده در گسترش بیماری های طیور در ایران می باشد و در سال 1377 متهم اصلی گسترش بیماری آنفلوانزای پرندگان از قزوین به سایر نقاط كشور بوده است.فاكتورهای مهم بقا برای پاتوژن های كود عبارتند از:نوع كود،P.H ،تركیب ماده خشك ،دما،تعداد و نوع پاتوژن های موجود و حضور میكروارگانیسم های رقیب.كود مرغی فرآوری شده موجب اصلاح فعالیت بیولوژیكی و خواص شیمیایی خاك میشود.

به طور كلی اهداف فرآوری كود مرغی عبارتند از:

1 . جمع آوری کود تازه و مهار بو و سایر مشکلات زیست محیطی ناشی از آن

2 . فرآوری بیولوژیک كود تازه جهت مهار انتقال عوامل بیماریزا

3 . كنترل بیماریهای مشترك انسان و حیوان

4 . تولید مواد پس مانده بهداشتی برای جایگزین در محل خواب طیور

5 . اشتغالزائی و ایجاد ارزش افزوده

7 . تولید گاز متان و استفاده از گاز تولیدی برای تولید برق

8 . اصلاح خاک های کشاورزی و تهیه غذای سالم با استفاده از کود فرآوری شده

.روش های آماده سازی كود مرغی عبارتند از:

1)خشك كردن در هوا:این روش نیاز به وقت طولانی داشته و مواد مضرمیكروبی كودكاملا از بین نمیروند.

2)خشك كردن با استفاده از حرارت زیاد دستگاههای مخصوص:در این روش معمولا ازكوره با حرارت زیاد استفاده میشود.خشك كردن كود در حرارت بالا(حداقل 70 درجه سانتیگراد)به مدت 3 ساعت موجب پاستوریزه شدن كود بدون كاهش مواد ازته آن میگردد.

3)كودسیلوشده :كود را با فشار روی هم ریخته وهواورطوبت آن را خارج میكنند.این روش نیاز به 6 هفته زمان دارد.قابل ذكر است كه روش حرارت دهی بهترین روش آماده سازی كود مرغی میباشد.محصول نهایی آماده سازی شده ،كودی ارگانیك بدون هیچ ماده ی شیمیایی افزودنی،دارای =7.9 PH و مواد ارگانیك به میزان 38% و نسبت N.P.K،2.2.2 میباشد.

موارد استفاده از كود مرغی فراوری شد عبارتند از :

1) به عنوان كود در فصول مختلف برای غنی سازی خاك و افزایش مواد غذایی آن استفاده میشود.مصرف صحیح و پخش درست آن در سطح مزرعه به منظور حداکثر استفاده از ارزش کود مرغی و قرار گرفتن عناصر غذایی آن به یک اندازه برای گیاهان زراعی مهم می باشد.

2)در تغذیه ی گاو های گوشتی استفاده میگردد كه دارای صرفه اقتصادی بالایی برای دامدار میباشد.باتوجه به مزایای بهداشتی و زیست محیطی و اقتصادی مطرح شده در این فناو ری ،امید است كه به زودی این روش در كشور ما به عنوان جایگزین روش های سنتی دفع كودهای حیوانی مورداستفاده قرارگیرد

شرايط حمل و نقل كود مرغي نقل وانتقال كود مرغي :
1 ـ 6 – 2 . كود مرغي بايد قبل از حمل وجابجايي به منظور مصرف ، حداقل به مدت يك ماه در محل مناسب جمع آوري وذخيره شود ، كه محل مناسب مذكور مي تواند به صورت چاله اي شبيه به چاله سيلو باشد . محل مذكور بايد در مرغداري بوده وبا سالن نگهداري طيور فاصله اي مناسب ( در حدود بيست وپنج متر ) داشته باشد . پس از چند هفته ،حرارت كود مذكور بر اثر تخمير بالا رفته واين امر منجر به از بين رفتن ويروس ها ، باكتري ها وتخم هاي انگل موجود درآن مي گردد وبعد از آن مي توان كود مذكور را براي مصارف كشاورزي مورد استفاده قرار داده ونسبت به جابجايي آن اقدام نمود . در ماه هاي سرد سال بهتر است كه بر روي كود نايلون كشيده شود تا تخمير بهتر صورت گيرد .
2 ـ 6 – 2 . براي جلوگيري از انتشار برخي از بيماري هاي واگيرطيور، بايد از پخش نمودن فضولات وكود حيوانات مبتلا وآلوده خوداري نمود وچنان چه گله اي در دوره پرورش به بيماري هاي واگير طيور نظير آنفلوانزا مبتلا شدند ، كود مرغي حاصل از گله فوق بايد به بيرون از مرغداري منتقل شده ودر محل مناسبي كه دور از مرغداري وتردد كارگران مرغداري باشد نگهداري ودپو شود .
3 ـ 6 – 2 . كود هاي خارج شده از سالن ودپو شده در محوطه مرغداري ويا نزديك آن بايد با فرمالين تجارتي پنج تا ده درصد آغشته ودر هر نوبت حمل ونقل ويا دپو ضد عفوني كردن كود الزامي است .
4 ـ 6 – 2 . دپو كردن كود حيواني در حاشيه رودخانه ها وجويبار ها وهمين طور مكان هايي كه آب هاي تحت الارضي بالا باشد ممنوع بوده ، مگر با ايجاد چاله اي شبيه محل سيلو وپوشاندن كف وديواره هاي آن توسط ورق هاي نايلوني .
5 ـ 6 – 2 .رطوبت لازم براي حمل ونقل كود مي بايست به حدي باشد كه در زمان حمل ونقل ،كود بر اثر وزش باد به اطراف پراكنده نشود .
6 ـ 6 – 2 .در صورت پايين بودن رطوبت در هنگام حمل ونقل وبارگيري ، بايد با اسپري كردن آب بر سطح كود ، رطوبت لازم ايجاد گردد .
7 ـ 6 – 2 .جهت حمل كود ، بايد از كاميون هايي استفاده كرد كه اطاق بارگيري آن ها منحصراً از فلز يك پارچه بدون خلل وفرج وقابل ضدعفوني وشستشو باشد .
8 ـ 6 – 2 . جهت جلوگيري از پراكنده شدن كود در زمان حمل ونقل مي بايد از ورق هاي پلاستيكي يا نايلوني جهت پوشش ديواره هاي اطاق كاميون وهم چنين سطح كود استفاده نمود .
9 ـ 6 – 2 . استفاده از پارچه ضد آب ( برزنت ) تا پايان بارگيري در قسمت سقف اطاق كاميون ضروري است .
10 ـ 6 – 2 . هرگونه نقل وانتقال كود مرغي از شهرستاني به شهرستان ديگر بايد پس از كسب مجوز از شبكه دامپزشكي شهرستان مبدأ وهماهنگي با شبكه دامپزشكي شهرستان مقصد انجام شود .
11 ـ 6 – 2 . تخليه كود بايد منحصراً در زمين هاي زراعي يا باغ ها انجام گيرد وتا فرارسيدن زمان مصرف آن ، بايد سطح كود با يك لايه خاك ويا ورقه پلاستيكي پوشانده شود تا از جابجايي آن توسط باد وآلوده كردن محيط اطراف جلوگيري شود .
12 ـ 6 – 2 . پس از تخليه كود ، بايد كاميون حمل ونقل كود كاملاً شسته وبا ضدعفوني كننده مناسب وقوي ضد عفوني شود .
13 ـ 6 – 2 . در مناطقي كه توسط سازمان دامپزشكي در زمان اپيدمي بيماري به عنوان كانون معرفي مي شود . صدور هرگونه مجوز وجابجايي كود ممنوع بوده وبايد منطبق با دستور العمل مربوطه اقدام شود .
14 ـ 6 – 2 .كاميون هاي ويژه حمل ونقل كود مرغي به هيچ وجه حق ندارند مواد اوليه تشكيل دهنده دان مرغي و دان آماده چه به صورت فله ويا داخل گوني بارگيري نمايند .

موضوع : عوامل زیان آور بیولوژیکی ,